Tue. Oct 22nd, 2024

Koshe dekhi 4.2 Class 8

Koshe dekhi 4.2 Class 8

Q1. দুটি সংখ্যার গুণফল \( 3x^{2}+ 8x + 4 \) এবং একটি সংখ্যা \( 3x + 2\) হলে, অপর সংখ্যাটি হিসাব করে লিখি ।

সমাধানঃ 

অপর সংখ্যাটিকে পেতে হলে আমাদেরকে  \( 3x^{2}+ 8x + 4 \) কে \( 3x + 2\) দিয়ে ভাগ করতে হবে। 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad x+2\\3x+2\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad 3{{x}^{2}}+8x+4\\\quad 3{{x}^{2}}+2x\\(-)\quad \ \text{(}-\text{)}\end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ 6x+4\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ 6x+4\\\quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\text{(}-\text{)}\quad \text{(}-\text{)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad 0\end{array}

সুতরাং, অপর সংখ্যাটি হলো \(x+2\).

 

Q2. একটি আয়তক্ষেত্রের ক্ষেত্রফল \( (24x^{2} − 65xy + 21y^{2}) \) বর্গসেমি. এবং দৈর্ঘ্য \( ( 8x − 3y) \) সেমি. হলে প্রস্থ কত হিসাব করে লিখি।

সমাধানঃ 

যেহেতু, আমরা জানি যে, আয়তক্ষেত্রের ক্ষেত্রফলকে দৈর্ঘ্য দিয়ে ভাগ করলে প্রস্থের পরিমাপ পাওয়া যায়, তাই আমরা আয়তক্ষত্রের ক্ষেত্রফলকে দৈর্ঘ্য দিয়ে ভাগ করবো। 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad 3x-7y\\8x-3y\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad 24{{x}^{2}}-65xy+21{{y}^{2}}\\\quad 24{{x}^{2}}-9xy\\(-)\quad \ \ \text{(}+\text{)}\end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \ 56xy+21{{y}^{2}}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \ 56xy+21{{y}^{2}}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\text{(}-\text{)}\quad \ \ \text{(}-\text{)}\quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \ \quad \quad 0\end{array}

সুতরাং, আয়তক্ষেত্রের প্রস্থের পরিমাপ হলো  \( (3x-4y)\) সেমি.

 

Q3. একটি ভাগ অঙ্কে ভাজ্য \( x^{4}+ x^{3}y + xy^{3} − y^{4} \) এবং ভাজক \( x^{2} + xy – y^{2} \); ভাগফল ও ভাগশেষ নির্ণয় করি।

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad {{x}^{2}}+{{y}^{2}}\\{{x}^{2}}+xy-{{y}^{2}}\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad {{x}^{4}}+{{x}^{3}}y\quad \quad \quad +x{{y}^{3}}-{{y}^{4}}\\\quad {{x}^{4}}+{{x}^{3}}y+{{x}^{2}}{{y}^{2}}\\(-)\ \ \text{(}-\text{)}\quad \ \text{(}+\text{)}\end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad {{x}^{2}}{{y}^{2}}+x{{y}^{3}}-{{y}^{4}}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad {{x}^{2}}{{y}^{2}}+x{{y}^{3}}-{{y}^{4}}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \underline{{\text{(}-\text{)}\quad \ \ \text{(}-\text{)}\quad \ \ \text{(+)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad \quad \quad 0\end{array}

 

4. ভাগ করি

a) \((m^{2} + 4m − 21 )\) কে \(( m − 3 )\) দিয়ে ।

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad m+7\\m-3\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad {{m}^{2}}+4m-21\\\quad {{m}^{2}}-3m\\(-)\ \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 7m-21\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 7m-21\\\quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\text{(}-\text{)}\quad \ \text{(}+\text{)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad 0\end{array}

সুতরাং,
ভাগফলঃ \( m+7\)
ভাগশেষঃ \( 0\)

 

Q4. b) \((6c^{2} − 7c + 2 )\) কে \(( 3c – 2 )\) দিয়ে।

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad 2c-1\\3c-2\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad 6{{c}^{2}}-7c+2\\\quad 6{{c}^{2}}-4c\\(-)\ \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ -3c+2\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ -3c+2\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\text{(}+\text{)}\ \ \ \text{(}-\text{)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad 0\end{array}

সুতরাং,
ভাগফলঃ \( 2c-1\) 
ভাগশেষঃ \( 0\)

 

Q4. c) \((2a^{4} – a^{3} – 2a^{2} + 5a – 1 )\) কে \((2a^{2} + a − 3 )\) দিয়ে।

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad {{a}^{2}}-a+1\\2{{a}^{2}}+a-3\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad 2{{a}^{4}}-{{a}^{3}}-2{{a}^{2}}+5a-1\quad \\\quad 2{{a}^{4}}+{{a}^{3}}-3{{a}^{2}}\\(-)\ \ \ \ \text{(}-\text{)}\ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \quad \ \ -2{{a}^{3}}+{{a}^{2}}+5a-1\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \quad \ \ -2{{a}^{3}}-{{a}^{2}}-3a\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \underline{{\text{(}+\text{)}\quad \ \ \text{(}+\text{)}\quad \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad 2{{a}^{2}}+2a-1\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad 2{{a}^{2}}+a-3\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \underline{{\quad \quad \text{(}+\text{)}\quad \ \text{(}-\text{)}\ \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ a+2\end{array}

সুতরাং,
ভাগফলঃ \(a^2 -a +1 \)
ভাগশেষঃ \( a+2\)

 

Q4. d)\( (m^{4} − 2m^{3} − 7m^{2} + 8m + 12 )\) কে \(( m^{2} − m − 6 )\) দিয়ে।

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad {{m}^{2}}-m-2\\{{m}^{2}}-m-6\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad {{m}^{4}}-2{{m}^{3}}-7{{m}^{2}}+8m+12\quad \\\quad {{m}^{4}}-{{m}^{3}}-6{{m}^{2}}\\(-)\ \ \ \text{(}+\text{)}\ \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \quad \ \ -{{m}^{3}}-{{m}^{2}}+8m\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \quad \ \ -{{m}^{3}}+{{m}^{2}}+6m\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \underline{{\text{(}+\text{)}\quad \ \text{(}-\text{)}\quad \text{(}-\text{)}\quad \quad \quad \quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad -2{{m}^{2}}+2m+12\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad -2{{m}^{2}}+2m+12\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \underline{{\quad \quad \text{(}+\text{)}\quad \ \ \text{(}-\text{)}\ \ \ \ \ \text{(}-\text{)}\quad \quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 0\end{array}

সুতরাং,
ভাগফলঃ \(m^2 – m-2 \)
ভাগশেষঃ \( 0\)

 

Q5. a) \((6x^{2}a^{3} − 4x^{3}a^{2}+ 8x^{4}a^{2}) \div 2a^{2}x^{2} \)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}(6{{x}^{2}}{{a}^{3}}-4{{x}^{3}}{{a}^{2}}+8{{x}^{4}}{{a}^{2}})\div 2{{a}^{2}}{{x}^{2}}\\=\frac{{6{{x}^{2}}{{a}^{3}}-4{{x}^{3}}{{a}^{2}}+8{{x}^{4}}{{a}^{2}}}}{{2{{a}^{2}}{{x}^{2}}}}\\=\frac{{6{{x}^{2}}{{a}^{3}}}}{{2{{a}^{2}}{{x}^{2}}}}-\frac{{4{{x}^{3}}{{a}^{2}}}}{{2{{a}^{2}}{{x}^{2}}}}+\frac{{8{{x}^{4}}{{a}^{2}}}}{{2{{a}^{2}}{{x}^{2}}}}\\=3a-2x+4{{x}^{2}}\end{array}

 

Q5. b) \(\frac{2 y^{9} x^{5}}{5 x^{2}} \times \frac{125x y^{5}}{16 x^{4} y^{10}} \)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\frac{{2{{y}^{9}}{{x}^{5}}}}{{5{{x}^{2}}}}\times \frac{{125x{{y}^{5}}}}{{16{{x}^{4}}{{y}^{{10}}}}}\\=\left( {\frac{{2\times 125}}{{5\times 16}}} \right)\times \left( {\frac{{{{y}^{9}}{{x}^{5}}}}{{{{x}^{2}}}}\times \frac{{x{{y}^{5}}}}{{{{x}^{4}}{{y}^{{10}}}}}} \right)\\=\left( {\frac{{25}}{8}} \right)\times \left( {\frac{{{{y}^{{9+5}}}{{x}^{{5+1}}}}}{{{{x}^{{2+4}}}{{y}^{{10}}}}}} \right)\\=\left( {\frac{{25}}{8}} \right)\times \left( {\frac{{{{x}^{6}}{{y}^{{14}}}}}{{{{x}^{6}}{{y}^{{10}}}}}} \right)\\=\left( {\frac{{25}}{8}} \right)\times \left( {{{y}^{{14-10}}}} \right)\\=\frac{{25}}{8}{{y}^{4}}\end{array}

 

Q5. c) \(\frac{7 a^{4} y^{2}}{9 a^{2}} \times \frac{729a^{6}}{42 y^{6}} \)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\frac{{7{{a}^{4}}{{y}^{2}}}}{{9{{a}^{2}}}}\times \frac{{729{{a}^{6}}}}{{42{{y}^{6}}}}\\=\left( {\frac{{7\times 729}}{{9\times 42}}} \right)\times \left( {\frac{{{{a}^{4}}{{y}^{2}}\times {{a}^{6}}}}{{{{a}^{2}}\times {{y}^{6}}}}} \right)\\=\frac{27}{2}\times \left( {\frac{{{{a}^{{4+6-2}}}}}{{{{y}^{{6-2}}}}}} \right)\\=\frac{27}{2}\times \frac{{{{a}^{8}}}}{{{{y}^{4}}}}\end{array}

 

Q5. d) \((p^{2}q^{2}r^{5} − p^{3}q^{5}r^{2} + p^{5}q^{3}r^{2}) \div p^{2}q^{2}r^{2} \)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}({{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{5}}-{{p}^{3}}{{q}^{5}}{{r}^{2}}+{{p}^{5}}{{q}^{3}}{{r}^{2}})\div {{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{2}}\\=\frac{{{{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{5}}-{{p}^{3}}{{q}^{5}}{{r}^{2}}+{{p}^{5}}{{q}^{3}}{{r}^{2}}}}{{{{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{2}}}}\\=\frac{{{{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{5}}}}{{{{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{2}}}}-\frac{{{{p}^{3}}{{q}^{5}}{{r}^{2}}}}{{{{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{2}}}}+\frac{{{{p}^{5}}{{q}^{3}}{{r}^{2}}}}{{{{p}^{2}}{{q}^{2}}{{r}^{2}}}}\\={{r}^{{5-2}}}-{{p}^{{3-2}}}{{q}^{{5-2}}}+{{p}^{{5-2}}}{{q}^{{3-2}}}\\={{r}^{3}}-p{{q}^{3}}+{{p}^{3}}q\end{array}

 

Q6. কোনো ভাগ অঙ্কে ভাজক \((x – 4)\), ভাগফল \( (x^{2} + 4x + 4) \) ও ভাগশেষ \(3\) হলে ভাজ্য কত হবে হিসাব করে লিখি। [ ভাজ্য = ভাজক × ভাগফল + ভাগশেষ ]

সমাধানঃ 

ভাজক = \(x-4\)
ভাগফল = \(x^{2}+4 x+4\)
এবং ভাগশেষ = \(3 \)

আমরা জানি, ভাজ্য = ভাজক × ভাগফল + ভাগশেষ
\(\therefore \) ভাজ্য = \((x-4) \times\left(x^{2}+4 x+4\right)+3 \)
\( =x^{3}+4 x^{2}+4 x-4 x^{2}-16 x-16+3 \)
\(=x^{3}-12 x-13\)

 

Q7. কোনো ভাগ অঙ্কে ভাজক \( (a^{2} + 2a − 1) \), ভাগফল \(5a − 14\) এবং ভাগশেষ \( 35a – 17 \) হলে ভাজ্য কত হবে হিসাব করে লিখি।

সমাধানঃ 

ভাজক = \(a^{2} + 2a − 1\)
ভাগফল = \(5a − 14 \)
এবং ভাগশেষ = \( 35a – 17 \)

আমরা জানি, ভাজ্য = ভাজক × ভাগফল + ভাগশেষ
\(\therefore \) ভাজ্য = \((a^{2} + 2a − 1) \times(5a − 14)+(35a – 17) \)
\( =5a^{3}+10a^{2}-5a-14a^2 -28a+14 +35a-17 \)
\(=5a^{3}-4a^2+2a-3\)

 

8. ভাগ করে ভাগফল ও ভাগশেষ লিখি।

i) \( ( x^{2} + 11x + 27 ) \div (x + 6)\)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad x+5\\x+6\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad {{x}^{2}}+11x+27\\\quad {{x}^{2}}+6x\\(-)\ \ \ \text{(}-\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 5x+27\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 5x+30\\\quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\text{(}-\text{)}\quad \ \text{(}-\text{)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad -3\end{array}

\( \therefore \) নির্ণেয় ভাগফল = \( x+5\)

এবং ভাগশেষ =  \( -3\)

 

Q8. ii) \( (81x^{4}+ 2) \div (3x – 1 )\)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ 27{{x}^{3}}+9{{x}^{2}}+3x+1\\3x-1\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad 81{{x}^{4}}\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad +2\\\quad 81{{x}^{4}}-27{{x}^{3}}\\(-)\ \ \ \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 27{{x}^{3}}\quad \quad \quad \quad \quad +2\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ 27{{x}^{3}}-9{{x}^{2}}\\\quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\text{(}-\text{)}\quad \ \ \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad \quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \ \ \ 9{{x}^{2}}\quad \ \ \ \ \ +2\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \ \ \ 9{{x}^{2}}-3x\\\quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\quad \quad \quad \text{(}-\text{)}\quad \ \ \text{(}+\text{)}\quad \quad \quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \ \ \ \quad \quad 3x+2\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \ \ \ \quad \quad 3x-1\\\quad \quad \quad \quad \quad \underline{{\quad \quad \quad \quad \quad \text{(}-\text{)}\quad \text{(}+\text{)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ 3\end{array}

\( \therefore \) নির্ণেয় ভাগফল = \(27{{x}^{3}}+9{{x}^{2}}+3x+1 \)

এবং ভাগশেষ =  \( 3\)

 

Q8. iii ) \( ( 63x^{2} – 19x − 20 ) \div (9x^{2} + 5 )\)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad 7\\9{{x}^{2}}+6\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad 63{{x}^{2}}-19x-20\\\quad 63{{x}^{2}}\quad \quad \quad +35\\(-)\ \ \ \quad \quad \quad \text{(}-\text{)}\quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ -19x-55\end{array}

\( \therefore \) নির্ণেয় ভাগফল = \( 7\)

এবং ভাগশেষ =  \( -19x-55\)

 

Q8. iv) \( ( x^{3} − x^{2} – 8x – 13) \div (x^{2} + 3x + 3)\)

সমাধানঃ 

\begin{array}{l}\quad \quad \quad \quad \quad \quad x-4\\{{x}^{2}}+3x+3\left| \!{\overline {\,
{\underline{\begin{array}{l}\quad {{x}^{3}}-{{x}^{2}}-8x-13\\\quad {{x}^{3}}+3{{x}^{2}}+3x\\(-)\ \ \text{(}-\text{)}\ \ \ \ \text{(}-\text{)}\quad \quad \quad \quad \end{array}}} \,}} \right. \\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad -4{{x}^{2}}-11x-13\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \quad -4{{x}^{2}}-12x-12\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \underline{{\text{(}+\text{)}\quad \ \ \text{(}+\text{)}\quad \ \ \text{(}+\text{)}\quad }}\\\quad \quad \quad \quad \quad \quad \ \ \quad \quad \ \ \quad \quad x-1\end{array}

\( \therefore \) নির্ণেয় ভাগফল = \( x-4 \)

এবং ভাগশেষ =  \( x-1 \)

 

Koshe Dekhi 4.2 Class 8

Support Me

If you appreciate my work and would like to support me, your contribution would be immensely valuable. Even a small amount can make a big difference in helping me grow my website.

You can donate via PhonePe, Paytm, or GPay using the details below:

Phone Number: 7980608289
UPI ID: 7980608289-2@ybl
Name: Prasanta Naskar

Thank you for your support!

 

 

Subscribe my Youtube channel : Science Duniya in Bangla

and    Learning Science

and visit Our website : learningscience.co.in 

গণিত প্রকাশ (দশম শ্রেণী) সম্পূর্ণ সমাধান

গণিত প্রকাশ (নবম শ্রেণী) সম্পূর্ণ সমাধান

গণিত প্রভা (সপ্তম শ্রেণী) সম্পূর্ণ সমাধান

গণিত প্রভা (ষষ্ঠ শ্রেণী) সম্পূর্ণ সমাধান

জীবন বিজ্ঞান  (দশম শ্রেণী) (Life Science)

Thank You

Koshe dekhi 4.2 Class 8,Koshe dekhi 4.2 Class 8,Koshe dekhi 4.2 Class 8

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Insert math as
Block
Inline
Additional settings
Formula color
Text color
#333333
Type math using LaTeX
Preview
\({}\)
Nothing to preview
Insert
error: Content is protected !!